Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας (European Research Area - ERA) θεσπίστηκε στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Λισαβόνα τον Μάρτιο του 2000 και αποτελείται από τις δραστηριότητες, τα προγράμματα και τις πολιτικές έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που έχουν υπερεθνικά στοιχεία. Οι δραστηριότητες, τα προγράμματα και οι πολιτικές αυτές επιτρέπουν σε ερευνητές, ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις να μετακινούνται, ν' ανταγωνίζονται και να συνεργάζονται όλο και περισσότερο εκτός συνόρων. Ο σκοπός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας είναι να δώσει πρόσβαση σ' έναν πανευρωπαϊκό χώρο γνώσης και τεχνολογίας, στον οποίο διεθνείς συνέργειες και συμπληρωματικά στοιχεία θ' άξιοποιούνται στο έπακρο.
Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας πήρε νέα ώθηση το 2007 με τη δημοσίευση της Πράσινης Βίβλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2008 έθεσε σε κίνηση τη Διαδικασία της Λιουμπλιάνας για να βελτιώσει την πολιτική διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και υιοθέτησε ένα κοινό όραμα γι' αυτόν, το ERA 2020. Μία σειρά από νέες πρωτοβουλίες για συνεργασίες που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2008 οδηγούν σε ουσιαστική πρόοδο.