Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης/
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2018

Η έκδοση αυτή παρουσιάζει τα στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017. Τα δεδομένα αντλούνται από την αίτηση και το συνοδευτικό ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο για την ένταξη των νέων διδακτόρων στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), αρμοδιότητα του Τμήματος Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Επιστήμης, Τεχνολογίας και Πολιτισμού.

Η ανάλυση των δεδομένων και η παραγωγή των δεικτών υλοποιείται από το Τμήμα Δεικτών και Δράσεων ΕΤΑΚ.

Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων και η συγγραφή της παρούσας έκδοσης πραγματοποιήθηκε από τους Δρ. Χαράλαμπο Χρυσομαλλίδη, Δρ. Νίκο Καραμπέκιο και Δρ. Νένα Μάλλιου.

Προτεινόµενος τρόπος αναφοράς

ΕΚΤ (2018), Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2017, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ | ΕΙΕ

Copyright © 2018 Eθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
δ: Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, 11635 Αθήνα, τ: 210 7273900, f: 210 7246824, e: ekt@ekt.gr, www.ekt.gr

Το έργο αυτό διατίθεται με άδεια Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές
Προκειμένου να δείτε αντίγραφο της άδειας επισκεφθείτε:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.el
Η έκδοση διατίθεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://metrics.ekt.gr/

ISBN: 978-618-5355-20-3- (print) – 978-618-5355-21-0 (pdf)

Σχεδιασμός Έκδοσης: Βασίλης Ντουμάνης



Πρόλογος

Η παρούσα έκδοση είναι η τρίτη κατά σειρά έκδοση εντός του 2018 που αφορά τους νέους διδάκτορες που απέκτησαν το διδακτορικό τους δίπλωμα σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Το έτος αναφοράς είναι το 2017, ενώ έχουν προηγηθεί οι εκδόσεις των νέων διδακτόρων του 2016 και 2015, αντίστοιχα. Η δημοσίευση των εκθέσεων αυτών έγινε ώστε στην επόμενη έκδοση, το 2019, τα στοιχεία για τους νέους διδάκτορες να υπολείπονται μόνο κατά ένα έτος του έτους κατά το οποίο θα διενεργείται η έκδοση. Το γεγονός ότι αυτή η εκδοτική κατηγορία αποτελεί πλέον στατιστικό προϊόν το οποίο έχει ενταχθεί στις εθνικές στατιστικές για την Έρευνα, Τεχνολογία, Ανάπτυξη και Καινοτομίας, αποτελεί στοιχείο που συνυπολογίσθηκε στην επιδίωξη και υλοποίηση αυτής της εκδοτικής αλληλουχίας. Κυρίως όμως, αποτελεί ένδειξη της πολύ μεγάλης σημασίας που αποδίδεται στα ζητήματα του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, και δη αυτής της συγκεκριμένης πληθυσμιακής υπό-ομάδας, ως εθνική πηγή γνωσιακού αποθέματος αλλά και ως ανθρώπινο παραγωγικό κεφάλαιο προς την κατεύθυνση του μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας.

Το γεγονός ότι η παρούσα έκδοση αφορά τους διδάκτορες του 2017 ενώ έχουμε στοιχεία και για αυτούς του 2016 και 2015, αντίστοιχα, μας επιτρέπει στην παρούσα έκδοση να παρουσιάσουμε και διαχρονικά στοιχεία. Πέρα από την κατ’ έτος ανάλυση, σε διακριτή ενότητα παρέχονται στοιχεία διαχρονικής σύγκρισης των στατιστικών δεικτών για τα τρία αυτά έτη. Στόχος αυτού είναι η κατάδειξη τάσεων και χρονικών διακυμάνσεων κάτι που θα επιτρέψει την αναγνώριση μοτίβων, κλπ. Προφανώς, η απόκτηση ολοένα και μεγαλύτερων χρονοσειρών θα επιτρέψει αναλυτικότερη στατιστική επεξεργασία και συσχέτιση, κάτι που θα γίνει με τις επόμενες σχετικές εκδόσεις.

Κλείνοντας, θα ήθελα εκ μέρους του ΕΚΤ να ευχαριστήσω όλους τους διδάκτορες που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιό μας στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, εξασφαλίζοντας με τη μεγάλη συμμετοχή τους την αξιοπιστία των στοιχείων που παρατίθενται.

Δρ Εύη Σαχίνη
Διευθύντρια ΕΚΤ

Περιεχόμενα

Ενότητα 1. Εισαγωγή

Ενότητα 2. Αριθμός νέων διδακτόρων

Ενότητα 3. Προφίλ νέων διδακτόρων

Ενότητα 4. Επιστημονική εξειδίκευση νέων διδακτόρων

Ενότητα 5. Η πορεία προς την απόκτηση διδακτορικού τίτλου

Ενότητα 6. Προηγούμενοι ακαδημαϊκοί τίτλοι σπουδών

Ενότητα 7. Διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών

Μεθοδολογικές Σημειώσεις

Παράρτημα. Κατάθεση διδακτορικής διατριβής στο ΕΑΔΔ

Ενότητα 1
Εισαγωγή

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Τα στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες των ελληνικών ΑΕΙ αποτελούν πλέον μέρος των επίσημων στατιστικών που παράγει το ΕΚΤ. Η παρούσα έκθεση παραθέτει τα δεδομένα για όσους αναγορεύθηκαν διδάκτορες το 2017, ακολουθώντας τις αντίστοιχες για τους διδάκτορες του 2015 και του 2016 που δημοσιεύθηκαν επίσης εντός του 2018. Σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις και με δεδομένο ότι πλέον υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από τρία έτη, σχηματίζοντας σχετική χρονοσειρά, η ενότητα 7 της έκδοσης προχωρά και σε μια συγκριτική ανάλυση επιλεγμένων δεικτών ως προς την παραγωγή των διδακτορικών στη χώρα.

Τα δεδομένα αντλούνται από την αίτηση ένταξης και το συνοδευτικό ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο των νέων διδακτόρων στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Ως προς το ΕΑΔΔ αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκέντρωση των διδακτορικών διατριβών και η δημιουργία του ξεκίνησε το 1985 όταν δια νόμου (άρθρο 70, παρ. 15 του Ν. 1566/1985) ανατέθηκε στο ΕΚΤ η ευθύνη για τη δημιουργία και την τήρησή του.

Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιείται σε ετήσια βάση για όσους αναγορεύονται διδάκτορες το συγκεκριμένο έτος αναφοράς από ελληνικά Πανεπιστήμια (νέοι διδάκτορες).

Οι σπουδές διδακτορικού επιπέδου (ISCED8) συνεπάγονται την εκπόνηση πρωτότυπης διατριβής, συνήθως μετά την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος (ISCED7). Στην Ελλάδα, το 2017 (έτος αναφοράς της παρούσας έκδοσης), διδακτορικά διπλώματα απονέμονταν από Πανεπιστήμια, κατόπιν δημόσιας υποστήριξης της θέσης- διατριβής του υποψήφιου παρουσία επταμελούς εξεταστικής επιτροπής. Η διατριβή αποτελεί εξ ορισμού ερευνητική δραστηριότητα, ενώ σύμφωνα με το πλαίσιο που διέπει τις συγκεκριμένες σπουδές, ο ελάχιστος χρόνος φοίτησης για απόκτηση του διδακτορικού διπλώματος είναι έξι (6) εξάμηνα και στις περισσότερες περιπτώσεις ορίζεται μέγιστος συνολικός χρόνος απόκτησης διδακτορικού διπλώματος από τον κανονισμό μεταπτυχιακών σπουδών του οικείου ιδρύματος.

Οι δείκτες που παράγονται και παρουσιάζονται στην έκδοση είναι:

• Αριθμός νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας, ανά Πανεπιστήμιο και ανά Περιφέρεια
• Φύλο των νέων διδακτόρων
• Ηλικία των νέων διδακτόρων
• Ιθαγένεια και χώρα γέννησης των νέων διδακτόρων
• Επιστημονικό πεδίο εξειδίκευσης των νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας
• Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων
• Διάρκεια διδακτορικών σπουδών (για την εκπόνηση διατριβής)
• Βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών
• Διεθνής κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών
• Χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων
• Ίδρυμα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων (εντός Ελλάδας)
• Κύριο επιστημονικό πεδίο προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών.

Σημειώνεται ότι κάποιοι από τους παραπάνω δείκτες παρατίθενται σε διαχρονική (2015-2017) σύγκριση στην ενότητα 7.

Στο παράρτημα παρατίθενται βασικές έννοιες, καθώς και πληροφορίες ως προς τη διαδικασία κατάθεσης μιας διδακτορικής διατριβής από τους νέους διδάκτορες στο ΕΑΔΔ του ΕΚΤ.



Ενότητα 2
Αριθμός νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία κατάθεσης διατριβών στο ΕΑΔΔ, το 2017 αναγορεύθηκαν 1.649 νέοι διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ. Η εξέλιξη του αριθμού των αναγορεύσεων νέων διδακτόρων από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2005-2017 αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 1.

Διάγραμμα 1. Αριθμός νέων διδακτόρων που κατέθεσαν τη διατριβή τους στο ΕΑΔΔ, 2005-2017

Στο Διάγραμμα 2 αποτυπώνεται η κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ κατά το έτος 2017, ανά ίδρυμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ εκπονήθηκαν οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές με ποσοστά 27,7% και 18,2%, αντίστοιχα. Ακολουθούν οι διδάκτορες που υποστήριξαν τη διατριβή τους στο ΕΜΠ και στα Πανεπιστήμια Πατρών και Ιωαννίνων (ποσοστά 7%-9%). Στα υπόλοιπα Πανεπιστήμια αναγορεύθηκαν οι υπόλοιποι διδάκτορες.

Διάγραμμα 2. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα εκπόνησης της διατριβής, 2017

Στον ακόλουθο Πίνακα αποτυπώνεται η κατανομή των διδακτορικών διατριβών ανά Ίδρυμα και Σχολή, σε απόλυτους αριθμούς, βάσει των διαθέσιμων δεδομένων.

Πίνακας 1. Κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα και Σχολή εκπόνησης της διατριβής τους, 2017

Η κατανομή των νέων διδακτόρων ανά Περιφέρεια της χώρας, με βάση την έδρα του Πανεπιστημίου στο οποίο υποστήριξαν τη διατριβή τους οι νέοι διδάκτορες, αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 3¹. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΑΔΔ, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες έλαβαν το διδακτορικό τους από ιδρύματα της Περιφέρειας Αττικής, ενώ ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Ηπείρου και Κρήτης.

Διάγραμμα 3. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Περιφέρεια, 2017

Ενότητα 3
Προφίλ νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Φύλο και ηλικία

Στο Διάγραμμα 4 παρατίθεται το μερίδιο ανδρών και γυναικών μεταξύ των νέων διδακτόρων για το έτος 2017. Το 52,2% των νέων διδακτόρων που κατέθεσαν τη διατριβή τους στο ΕΑΔΔ ήταν άνδρες και το 47,8% γυναίκες.

Διάγραμμα 4. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά φύλο, 2017

Με βάση τις αποκρίσεις που έχουν συλλεγεί από τα σχετικά ερωτηματολόγια, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες είναι ως 35 ετών το έτος 2017 (46,3%), ενώ έπεται η ηλικιακή ομάδα μεταξύ 36-44 έτη (35,2%) (Διάγραμμα 5).

Διάγραμμα 5. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ηλικιακή ομάδα, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 6 παραθέτει συνδυαστικά την κατανομή των δύο φύλων ανά ηλικιακή κατηγορία. Στην κατηγορία μέχρι 35 ετών, το φύλο των διδακτόρων είναι ισομερώς μοιρασμένο. Σε κάθε επόμενη ηλικιακή κατηγορία, το ποσοστό αυξάνει υπέρ των ανδρών.

Διάγραμμα 6. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά φύλο και ηλικιακή κατηγορία, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Χώρα γέννησης και στοιχεία ιθαγένειας

Η χώρα γέννησης των φοιτητών που απέκτησαν τον διδακτορικό τίτλο από ελληνικά ΑΕΙ το 2017 είναι σε ποσοστό 92,1% η Ελλάδα (Διάγραμμα 7). Σε ποσοστό 4,5% η χώρα γέννησης προσδιορίζεται σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Διάγραμμα 7. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά χώρα γέννησης, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Βάσει των στοιχείων, το 96,4% των διδακτόρων έτους 2017 των ελληνικών ΑΕΙ έχουν ελληνική ιθαγένεια και το 3,6% μη ελληνική (Διάγραμμα 8).

Διάγραμμα 8. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ιθαγένεια, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους νέους διδάκτορες που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια, η Ελλάδα αποτελεί χώρα μόνιμης κατοικίας σε ποσοστό 55,1% (Διάγραμμα 9).

Διάγραμμα 9: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά είδος σχέσης τους με την Ελλάδα (χώρα μόνιμης κατοικίας ή όχι), 2017 (ως % των αποκρίσεων ατόμων μη ελληνικής ιθαγένειας)

Ενότητα 4
Επιστημονική εξειδίκευση νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Στο Διάγραμμα 10 παρατίθεται η επιστημονική εξειδίκευση των νέων διδακτόρων των ελληνικών ΑΕΙ στα 6 ευρεία επιστημονικά πεδία της ταξινόμησης Frascati² σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΑΔΔ για το 2017.

Οι περισσότερες διατριβές αφορούν στην Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας (28,9%), ενώ ακολουθούν οι Φυσικές Επιστήμες (26,2%) και οι Κοινωνικές Επιστήμες (21,4%). Χαμηλότερα ποσοστά καταλαμβάνουν οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας (17,2%), οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες (11,9%) και οι Γεωργικές Επιστήμες (3,0%)³

Διάγραμμα 10. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά κύριο επιστημονικό πεδίο της διατριβής, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 11 παραθέτει συνδυαστικά την κατανομή μεταξύ των δύο φύλων ανά επιστημονικό πεδίο. Περισσότερο ισομερής κατανομή, και σε κάθε περίπτωση υπέρ των γυναικών, καταγράφεται στην περίπτωση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, όπου τα ποσοστά είναι περίπου 55% προς 45% και 52% προς 48%, αντίστοιχα. Επίσης, στην ιατρική και στις επιστήμες υγείας, καταγράφεται ισομερής κατανομή, ελάχιστα, ωστόσο, υπέρ των ανδρών (49% προς 51%). Σε όλα τα άλλα επιστημονικά πεδία, το ισοζύγιο είναι ξεκάθαρα υπέρ των ανδρών. Στην περίπτωση της μηχανικής και τεχνολογίας δε τα σχετικά ποσοστά είναι 38% προς 62%.

Διάγραμμα 11. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό πεδίο της διατριβής και φύλο, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Αντίστοιχα, η πιο αναλυτική αποτύπωση των επιστημονικών υποπεδίων που δήλωσαν οι νέοι διδάκτορες ως προς την επιστημονική εξειδίκευση των διατριβών τους το 2017 φαίνεται στο Διάγραμμα 12.

Διάγραμμα 12. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό υποπεδίο της διατριβής, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Ενότητα 5
Η πορεία προς την απόκτηση
διδακτορικού τίτλου

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων

Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων των νέων διδακτόρων του 2017, το Διάγραμμα 11 καταγράφει το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης που έχει τουλάχιστον ο ένας εκ των δύο γονέων τους. Για το 41,0% των νέων διδακτόρων τουλάχιστον ο ένας από τους γονείς είναι κάτοχος πανεπιστημιακού πτυχίου, για το 29,4% είναι απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για το 11,8% είναι απόφοιτος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, για το 8,2% κάτοχος διδακτορικού τίτλου και για το 6,3% μεταπτυχιακού τίτλου (Διάγραμμα 13).

Διάγραμμα 13. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων τους, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Βασική πηγή χρηματοδότησης και διάρκεια διδακτορικών σπουδών (εκπόνηση διατριβής)

Για το 37,9% των νέων διδακτόρων του 2017, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια, ενώ για το 25,1% ήταν η λήψη υποτροφίας από ελληνικό ίδρυμα (Διάγραμμα 14).

Διάγραμμα 14. Ποσοστιαία κατανομή διδακτορικών, ανά κύρια πηγή χρηματοδότησης των σπουδών τους, 2017 (ως % των αποκρίσεων)





Οι περισσότεροι από τους διδάκτορες (σε ποσοστό 20,6%) χρειάστηκαν 5 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι από τους διδάκτορες που αναγορεύθηκαν το 2017 είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση της διατριβής τους το 2012. Ακολουθούν όσοι χρειάστηκαν 6, 7 και 4 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους (ποσοστά 16,2%, 14,0% και 13,0%, αντίστοιχα), ενώ το 11,4% των νέων διδακτόρων είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση της διατριβής τους πριν από 10 ή περισσότερα έτη (Διάγραμμα 15).

Διάγραμμα 15. Διάρκεια διδακτορικών σπουδών νέων διδακτόρων, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 16 παραθέτει με συνδυαστικό τρόπο την κατανομή των απαντήσεων των διδακτόρων ως προς την πηγή χρηματοδότησης και την διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών τους σπουδών. Στην περίπτωση όσων ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε λιγότερα από 3 έτη, η κυρίαρχη πηγή χρηματοδότησης είναι η υποτροφία από ελληνικό ίδρυμα. Στις υπόλοιπες χρονικές ομαδοποιήσεις (4-5 έτη, 6-9 έτη και 10 έτη και πάνω), αυτή η επιλογή είναι δεύτερη, μετά τις προσωπικές αποταμιεύσεις και την υποστήριξη από την οικογένεια. Μάλιστα, καθώς αυξάνει η διάρκεια των σπουδών, αυξάνει και το ποσοστό αυτής της επιλογής (32,7%, 41,7% και 45,1% για τις τρεις χρονικές ομαδοποιήσεις, αντίστοιχα). Σε όλες τις χρονικές ομαδοποιήσεις καταγράφεται ένα ποσοστό περίπου 20% άλλης πηγής χρηματοδότησης. Επίσης, στις περιπτώσεις της ολοκλήρωσης των διδακτορικών σπουδών για τις δύο πρώτες χρονικές ομαδοποιήσεις (έως 3 έτη, 4-5 έτη), η χρηματοδότηση μέσω υποτροφίας από το εξωτερικό είναι πολλαπλάσια των δύο τελευταίων χρονικών ομαδοποιήσεων.

Διάγραμμα 16. Κατανομή νέων διδακτόρων ανά πηγή χρηματοδότησης και χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών σπουδών, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 17 παραθέτει επίσης συνδυαστικά την κατανομή των απαντήσεων ως προς την χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών σπουδών σε σχέση με το επιστημονικό πεδίο της διατριβής. Τα μεγαλύτερα ποσοστά της μικρότερης διάρκειας των διδακτορικών σπουδών εντοπίζονται στις φυσικές επιστήμες (10,2%) και στην ιατρική και τις επιστήμες υγείας (10%). Μεταξύ των πεδίων, το μικρότερο ποσοστό όσων ολοκληρώνουν εντός τριετίας τις σπουδές τους εντοπίζεται στα πεδία των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (5,2% και 2,7%, αντίστοιχα). Αντίστροφα, σε αυτά τα δύο επιστημονικά πεδία καταγράφεται τα μεγαλύτερα ποσοστά υπερδεκαετούς διάρκειας σπουδών (16,7% και 15,6%, αντίστοιχα). Στις φυσικές επιστήμες και στην μηχανική και τεχνολογία, η πλειονότητα αποκτά διδακτορικό τίτλο μεταξύ 4 και 5 ετών (42,7% και 41,2%, αντίστοιχα). Ενώ, στα υπόλοιπα επιστημονικά πεδία, η διάρκεια είναι μεταξύ 6 και 9 έτη, με τα πιο αυξημένα ποσοστά να αφορούν την ιατρική και τις επιστήμες υγείας και τις ανθρωπιστικές επιστήμες (55,8% και 55,1%, αντίστοιχα).

Διάγραμμα 17. Κατανομή νέων διδακτόρων ανά διάρκεια διδακτορικών σπουδών και επιστημονικό πεδίο διατριβής, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Διεθνής κινητικότητα νέων διδακτόρων

Σε ότι αφορά στην γεωγραφική κινητικότητα των διδακτόρων προκύπτει ότι 335 άτομα (24,5% του συνόλου των αποκρίσεων) διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών για λόγους άλλους εκτός τουρισμού. Δημοφιλέστερες χώρες ήταν η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (21,5%, αμφότερες) (Διάγραμμα 18).

Διάγραμμα 18. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών, ανά χώρα προορισμού, 2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Η διάρκεια της παραμονής των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζεται στο Διάγραμμα 19, όπου φαίνεται ότι οι περισσότεροι διέμειναν στο εξωτερικό για λιγότερο από ένα έτος (60,0%), ενώ με σημαντική διαφορά ακολουθούν εκείνοι που διέμειναν για 1-2 έτη (17,9%).

Διάγραμμα 19: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό, 2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Οι λόγοι της μετακίνησης των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζονται στο Διάγραμμα 20. Σύμφωνα με τις αποκρίσεις όσων δήλωσαν πως διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής τους διατριβής, το 62,4% εγκαταστάθηκε στο εξωτερικό στο πλαίσιο της διδακτορικής του/της έρευνας, το 20,9% μετακινήθηκε για επαγγελματικούς λόγους (είτε για λόγους απασχόλησης, είτε για αναζήτηση θέσης εργασίας), ενώ το 5,4% για οικογενειακούς/προσωπικούς λόγους.

Διάγραμμα 20: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά σκοπό της παραμονής στο εξωτερικό, 2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Ενότητα 6
Προηγούμενοι ακαδημαϊκοί τίτλοι σπουδών

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Οι περισσότεροι νέοι διδάκτορες του 2017 απέκτησαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών στην Ελλάδα σε ποσοστό 86,8%, ενώ με σημαντική διαφορά ακολουθούν όσοι σπούδασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο (5.3%) (Διάγραμμα 21).

Διάγραμμα 21. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους διδάκτορες που απέκτησαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών τους σε ελληνικό ΑΕΙ, οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι του ΕΚΠΑ (27,5%). Ακολουθούν οι απόφοιτοι του ΑΠΘ (21,5%) και οι απόφοιτοι από τα άλλα ελληνικά πανεπιστήμια (Διάγραμμα 22).

Διάγραμμα 22. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά ελληνικό ΑΕΙ που απέκτησαν τον προηγούμενο ακαδημαϊκό τίτλο σπουδών, 2017 (ως % των αποκρίσεων, όσων έλαβαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών από ελληνικό ίδρυμα)

Τα Διαγράμματα 23α-23στ αποτυπώνουν τα επιστημονικά πεδία των προηγούμενων τίτλων σπουδών των διδακτόρων, όπως αντιστοιχούν σε καθένα από τα κύρια επιστημονικά πεδία των διατριβών. Όπως φαίνεται σε όλες τις περιπτώσεις, τα επιστημονικά πεδία των προηγούμενων τίτλων σπουδών είναι αντίστοιχα με τα επιστημονικά πεδία που οι διδάκτορες κατέταξαν τη διατριβή τους. Μάλιστα στα περισσότερα επιστημονικά πεδία το ποσοστό ταύτισης του επιστημονικού πεδίου της διατριβής με εκείνο του προηγούμενου τίτλου σπουδών προσεγγίζει ή ξεπερνά το 80%.

Διάγραμμα 23α-στ. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό πεδίο διδακτορικού διπλώματος και προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών, 2017 (ως % των αποκρίσεων, για κάθε επιστημονικό πεδίο της διατριβής)

α. Διατριβή στις «Φυσικές επιστήμες»

β. Διατριβή στις «Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία»

γ. Διατριβή στην «Ιατρική & Επιστήμες Υγείας»

δ. Διατριβή στις «Γεωργικές Επιστήμες»

ε. Διατριβή στις «Κοινωνικές Επιστήμες»

στ. Διατριβή στις «Ανθρωπιστικές Επιστήμες»

Ενότητα 7
Διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Στην παρούσα ενότητα παρατίθενται διαχρονικά στοιχεία για την εκπόνηση διατριβών στην Ελλάδα τα έτη 2015, 2016 και 2017. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει την διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών από το σύνολο των δεδομένων που περιέχονται στις ετήσιες αντίστοιχες εκδόσεις του ΕΚΤ.

Πιο συγκεκριμένα, στο Διάγραμμα 24 αποτυπώνεται η κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2015-2017, ανά ίδρυμα. Σταθερά, στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ εκπονήθηκαν οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές, κι ακολουθούν οι διδάκτορες που υποστήριξαν τη διατριβή τους σε άλλα ιδρύματα.

Διάγραμμα 24. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα εκπόνησης της διατριβής, 2015-2017

Η κατανομή των νέων διδακτόρων ανά Περιφέρεια της χώρας, με βάση την έδρα του Πανεπιστημίου στο οποίο υποστήριξαν τη διατριβή τους οι νέοι διδάκτορες την περίοδο 2015-2017 αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 25. Οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες έλαβαν το διδακτορικό τους από ιδρύματα της Περιφέρειας Αττικής, και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Διάγραμμα 25. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Περιφέρεια, 2015-2017

Στο Διάγραμμα 26 παρατίθεται το μερίδιο ανδρών και γυναικών μεταξύ των νέων δι-δακτόρων την περίοδο 2015-2017.

Διάγραμμα 26. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά φύλο, 2015-2017

Όσον αφορά στην ηλικία των νέων διδακτόρων, οι περισσότεροι ανήκουν διαχρονικά στην ηλικιακή ομάδα ως 35 ετών (Διάγραμμα 27).

Διάγραμμα 27. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ηλικιακή ομάδα, 2016 (ως % των αποκρίσεων)

Στο Διάγραμμα 28 παρατίθεται η επιστημονική εξειδίκευση των νέων διδακτόρων των ελληνικών ΑΕΙ στα 6 ευρεία επιστημονικά πεδία της ταξινόμησης Frascati την περίοδο 2015-2017. Οι περισσότερες διατριβές αφορούν διαχρονικά στην Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας, ενώ ακολουθούν σταθερά οι Φυσικές Επιστήμες, οι Κοινωνικές Επιστήμες και οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας.

Διάγραμμα 28. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά κύριο επιστημονικό πεδίο της διατριβής, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων)

Στη διάρκεια των διδακτορικών σπουδών σημειώνονται οι μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις των αποτελεσμάτων μεταξύ των ετών 2015, 2016 και 2017. Πιο συγκεκριμένα, ενώ περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες του 2015 χρειάστηκαν 6 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους, η πλειονότητα όσων αναγορεύθηκαν διδάκτορες το 2016 χρειάστηκε 7 χρόνια. Αντίστοιχα η πλειονότητα όσων αναγορεύθηκαν διδάκτορες το 2017 χρειάστηκε 5 χρόνια (Διάγραμμα 29).

Διάγραμμα 29. Διάρκεια διδακτορικών σπουδών νέων διδακτόρων, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους περισσότερους διδάκτορες, σταθερά την περίοδο 2015-2017, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια, ενώ ως σημαντική κρίνεται και η λήψη υποτροφίας από ελληνικό ίδρυμα (Διάγραμμα 30).

Διάγραμμα 30. Ποσοστιαία κατανομή διδακτορικών, ανά κύρια πηγή χρηματοδότησης των σπουδών τους, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων)

Ως προς τη διεθνή κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών το Διάγραμμα 31 παρουσιάζει το ποσοστό των διδακτόρων που διέμειναν στο εξωτερικό για λόγους άλλους εκτός τουρισμού επί των αποκρίσεων για τα έτη 2015 (1.081 άτομα), 2016 (1.347 άτομα) και 2017 (1.369 άτομα).

Διάγραμμα 31. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Όσον αφορά την παραμονή των νέων διδακτόρων εκτός Ελλάδας, οι περισσότεροι διέμειναν για όλα τα εξεταζόμενα έτη (2015, 2016, 2017) στο εξωτερικό για λιγότερο από ένα έτος (Διάγραμμα 32).

Διάγραμμα 32. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Διακυμάνσεις παρατηρούνται αντίθετα ως προς τη χώρα διαμονής των διδακτόρων κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, όπως αποτυπώνεται σε ποσοστιαίες κατανομές στο Διάγραμμα 33. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία και τους απόλυτους αριθμούς των ατόμων που διέμειναν στο Ηνωμένο Βασίλειο 54 άτομα το 2015, 63 το 2016 και 61 άτομα το 2017, ενώ αντίστοιχα στη Γερμανία διέμειναν 40 άτομα το 2015, 37 το 2016 και 61 άτομα το 2017.

Διάγραμμα 33. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών, ανά χώρα προορισμού, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Οι λόγοι της μετακίνησης των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζονται στο Διάγραμμα 34, όπου φαίνεται ότι από όσους δήλωσαν πως διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής τους διατριβής, οι περισσότεροι το έπραξαν για λόγους που σχετίζονται με τη διενέργεια της διδακτορικής τους έρευνας, για όλη την περίοδο 2015-2017.

Διάγραμμα 34. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά σκοπό της παραμονής στο εξωτερικό, 2015-2017 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Μεθοδολογικές σημειώσεις

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Σύντομη περιγραφή δεδομένων

Οι στατιστικές για τους διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ παράγουν δείκτες για τους απόφοιτους ISCED 8 (διδακτορικό επίπεδο)⁴ σχετικά με τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά, τα επιστημονικά πεδία των διατριβών και τις διδακτορικές τους σπουδές.

Τα στοιχεία αντλούνται από το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ), από την αίτηση κατάθεσης διδακτορικής διατριβής και το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο που τη συνοδεύει. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιείται σε ετήσια βάση και παράγονται δείκτες για όσους κατέθεσαν τη διατριβή τους το συγκεκριμένο έτος αναφοράς.

Ως εκ τούτου, «νέοι διδάκτορες» είναι όλοι όσοι απέκτησαν το διδακτορικό τους δίπλωμα εντός του εξεταζόμενου έτους αναφοράς από ελληνικά ΑΕΙ. Οι δείκτες που παράγονται είναι:

• Αριθμός νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας, ανά Πανεπιστήμιο και ανά Περιφέρεια
• Φύλο των νέων διδακτόρων
• Ηλικία των νέων διδακτόρων
• Ιθαγένεια και χώρα γέννησης των νέων διδακτόρων
• Επιστημονικό πεδίο εξειδίκευσης των νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας και ανά Πανεπιστήμιο
• Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων
• Διάρκεια διδακτορικών σπουδών (για την εκπόνηση διατριβής)
• Βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών
• Διεθνής κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών
• Χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων
• Ίδρυμα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων (εντός Ελλάδας)
• Κύριο επιστημονικό πεδίο προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών

Τα στοιχεία που παραθέτει η παρούσα έκθεση αφορούν στα δεδομένα και τις αποκρίσεις των νέων διδακτόρων του έτους 2017 που κατέθεσαν τη διδακτορική τους διατριβή στο ΕΑΔΔ. Τα δεδομένα βασίζονται στα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από τις αιτήσεις των 1.649 νέων διδακτόρων και τις αποκρίσεις από τα συμπληρωματικά ερωτηματολόγια τα οποία ξεπερνούν τα 1.360. Η παράθεση των στοιχείων γίνεται σε ποσοστιαία βάση είτε επί του συνόλου των νέων διδακτόρων, είτε επί του συνόλου των αποκρίσεων ανά ερώτηση και με βάση όσους συμπλήρωσαν τα σχετικά ερωτηματολόγια.

Βασικές Έννοιες

Οι έννοιες και οι ορισμοί συνοψίζονται ως ακολούθως.

Σπουδές διδακτορικού επιπέδου

Ακολουθείται η ταξινόμηση International Standard Classification of Education ISCED 2011 της UNESCO ( http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf ). Στην Ελλάδα, η απονομή των διδακτορικών διπλωμάτων πραγματοποιείται αποκλειστικά από ΑΕΙ κατόπιν δημόσιας υποστήριξης της θέσης-διατριβής του υποψήφιου παρουσία επταμελούς εξεταστικής επιτροπής. Σύμφωνα με την απόφαση 59095/Ζ1 του Υπουργού Παιδείας (ΦΕΚ 1360/19.4.2018) καθορίστηκαν τα κριτήρια και οι διαδικασίες για την οργάνωση διδακτορικών σπουδών από τμήματα των ΤΕΙ.

Η διδακτορική διατριβή είναι δυνατόν να υλοποιείται είτε αποκλειστικά από τα Πανεπιστήμια είτε με τη συνεργασία τμημάτων ΤΕΙ ή Ερευνητικών Κέντρων, με την καθοδήγηση επιβλέποντα που προεδρεύει σχετικής τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Η διατριβή αποτελεί εξ ορισμού ερευνητική δραστηριότητα. Σύμφωνα με το νόμο 4485/2017 δικαίωμα επίβλεψης διδακτορικών διατριβών έχουν τα μέλη Δ.Ε.Π. α΄ βαθμίδας, αναπληρωτή και επίκουρου του οικείου ή άλλου Α.Ε.Ι. ή ερευνητές Α΄, Β΄ ή Γ΄ βαθμίδας από ερευνητικά κέντρα του άρθρου 13Α του ν. 4310/2014, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητικών κέντρων της Ακαδημίας Αθηνών και του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

Διεθνής κινητικότητα

Σύμφωνα με προσαρμογή του ΟΟΣΑ στο «Recommendations on Statistics of International Migration, Revision 1 (UN, 1998)»: Διδάκτορες με διεθνή κινητικότητα θεωρούνται αυτοί οι οποίοι διέμειναν σε άλλη χώρα πλην της οικείας χώρας υπηκοότητας ή διαμονής τους, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών, για λόγους συναφείς με την ερευνητική τους δραστηριότητα.

Ιθαγένεια

Σύμφωνα με τον Νόμο περί κύρωσης του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (3284 / ΦΕΚ Α’ 217/10.11.2004) κτήση της ιθαγένειας γίνεται είτε αυτοδίκαια με τη γέννηση (ως τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας ή ως βρέφος που γεννιέται σε ελληνικό έδαφος, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις), είτε με δήλωση και αίτηση, λόγω (γέννησης και) φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα, τηρώντας μια συγκεκριμένη διαδικασία και προϋποθέσεις. Άλλοι τρόποι απόκτησης της ιθαγένειας είναι με αναγνώριση, υιοθεσία, κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις και με πολιτογράφηση.

Επιστημονικά πεδία διδακτορικών διατριβών

Η θεματική κατηγοριοποίηση των διδακτορικών διατριβών σε επιστημονικές περιοχές πραγματοποιείται με βάση την αναθεωρημένη ταξινόμηση Frascati⁵ σε έξι κύρια επιστημονικά πεδία και 42 υποκατηγορίες:



Παράρτημα

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Εισαγωγικά στοιχεία για το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ)

Το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) αποτελεί υπηρεσία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η οποία συγκεντρώνει τις διδακτορικές διατριβές που έχουν εκπονηθεί κυρίως από το 1985 και μετέπειτα, στα ελληνικά πανεπιστήμια από Έλληνες και ξένους διδάκτορες και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού από Έλληνες διδάκτορες με την προϋπόθεση ότι έχουν αναγνωριστεί από το ΔΟΑΤΑΠ.

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), βάσει νόμου, είναι από το 1985 ο υπεύθυνος φορέας για την τήρηση του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών. Στο ΕΑΔΔ έχει συγκεντρωθεί ένα μικρό ποσοστό διατριβών που έχουν εκπονηθεί από το 1932 έως το 1985.

Σήμερα, στο ΕΑΔΔ διατηρούνται τα έντυπα αρχεία πάνω από 40 χιλιάδων διδακτορικών διατριβών, ενώ σε ψηφιακή μορφή υπάρχουν 36 χιλιάδες από αυτές. Επίσης το ΕΑΔΔ διαθέτει από το σύνολο των διατριβών ψηφιακές βιβλιογραφικές πληροφορίες σε επίπεδο μεταδεδομένων (δηλαδή στοιχεία που αφορούν, συνοδεύουν και τεκμηριώνουν μία διδακτορική διατριβή, όπως: τίτλος, περίληψη, συγγραφέας, επιστημονικό πεδίο, έτος απονομής του διδακτορικού τίτλου, εκπαιδευτικό ίδρυμα, επιτροπή, λέξεις-κλειδιά, χώρα, γλώσσα) για 38 χιλιάδες διδακτορικές διατριβές.

Το μεγαλύτερο ποσοστό του Αρχείου αφορά διατριβές που έχουν εκπονηθεί σε ελληνικά πανεπιστήμια από το 1985 έως σήμερα από Έλληνες και ξένους διδάκτορες, ενώ ένα ποσοστό 6% αφορά διατριβές που έχουν απονεμηθεί σε Έλληνες διδάκτορες από πανεπιστήμια του εξωτερικού. Με πρωτοβουλία του ΕΚΤ έχει συγκεντρωθεί και ένα μικρό ποσοστό διατριβών που έχουν εκπονηθεί από το 1932 έως το 1985 στα ελληνικά πανεπιστήμια. Σε κάθε περίπτωση η παράθεση των στοιχείων στη συγκεκριμένη σειρά εκδόσεων του ΕΚΤ αφορά μόνο τους διδάκτορες, οι οποίοι έχουν αναγορευθεί από ελληνικά πανεπιστήμια.

Όσον αφορά στις βασικές αρχές που διαμορφώνουν την πολιτική διάθεσης του περιεχομένου του ΕΑΔΔ, αυτές σχετίζονται με την προάσπιση και ενίσχυση της ανοικτής πρόσβασης στην ερευνητική γνώση και παραγωγή, καθώς και με την ενίσχυση των νέων ερευνητών στην προσπάθειά τους να καταστήσουν το έργο τους γνωστό και προσβάσιμο στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα, αλλά και το ευρύ κοινό

Η ανοικτή διάθεση των διδακτορικών διατριβών από μία κεντρική, έγκυρη, αξιόπιστη και διαδικτυακά προσβάσιμη υπηρεσία, όπως είναι το ΕΑΔΔ, έχει αδιαμφισβήτητα οφέλη για τους ίδιους τους διδάκτορες, την ερευνητική/επιστημονική κοινότητα, αλλά και το ευρύ κοινό. Το ΕΑΔΔ αποτελεί την πύλη μέσω της οποίας πραγματοποιείται η αναζήτηση και διάθεση των διδακτορικών διατριβών, με αποτέλεσμα να καθίστανται ευπρόσιτα τα αποτελέσματα πρωτότυπης επιστημονικής έρευνας υψηλού επιπέδου, η οποία αντιμετωπίζει ζητήματα αιχμής και να αυξάνεται η αξιοποίηση και η χρήση τους. Ταυτόχρονα, αποτελεί σημείο προβολής και διάδοσης της έντασης της ερευνητικής δραστηριότητας, αυξάνοντας τις πιθανές παραπομπές και τη διεθνή αναγνώριση της εργασίας μεμονωμένων μεταπτυχιακών σπουδαστών. Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη, ότι η κάθε διδακτορική διατριβή αποτελεί ένα από τα πρώτα κείμενα με τα οποία ένας ερευνητής γίνεται γνωστός στην ακαδημαϊκή κοινότητα, γίνεται αντιληπτή η ιδιαίτερη σημασία της σωστής απόθεσης, τεκμηρίωσης και διάθεσής της για τη μεταγενέστερή του εξέλιξη, η οποία εξασφαλίζεται από το ΕΑΔΔ. Παράλληλα, μεγιστοποιείται η διαφάνεια της έρευνας, αποτρέπεται η λογοκλοπή και η διπλή προσπάθεια. Κάθε διατριβή που καταχωρείται στο αποθετήριο ΕΑΔΔ αποκτά μια μόνιμη διεύθυνση, μόνιμο URL, ανεξάρτητα από σύστημα λογισμικού ή/και αποθετηρίου, ενώ εξασφαλίζεται η μακροχρόνια διατήρηση του ψηφιακού αντικειμένου και η διαχρονική παρουσίαση και προβολή του έργου.

Με σκοπό τη διατήρηση αυτού του σημαντικού αποθέματος επιστημονικής γνώσης, αλλά και την ευκολότερη διάθεσή του στην επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία, το περιεχόμενο του ΕΑΔΔ διατίθεται από περιβάλλον ηλεκτρονικού αποθετηρίου στη διεύθυνση http://didaktorika.gr ενώ παράλληλα, στη Βιβλιοθήκη Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΕΚΤ/ΕΙΕ «Κ.Θ. Δημαράς» λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφαλή διατήρηση του έντυπου αρχείου. Μέρος του έντυπου αρχείου που δεν έχει διατεθεί σε ηλεκτρονική μορφή διατηρείται για διάθεση από τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης.

Διαδικασία κατάθεσης μιας διδακτορικής διατριβής στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ)

Α) Κατάθεση νέας διδακτορικής διατριβής για να ενταχθεί στο ΕΑΔΔ

Η κατάθεση των διδακτορικών διατριβών στο ΕΑΔΔ είναι υποχρεωτική και αποτελεί ένα από τα τελευταία βήματα πριν την απονομή του διδακτορικού τίτλου. Μετά την έγκριση της διδακτορικής διατριβής και προκειμένου να χορηγηθεί το έγγραφο του τίτλου του διδάκτορα πρέπει να ολοκληρωθεί η παρακάτω ροή εργασιών:

• Η Γραμματεία του Τμήματος εισέρχεται στο Σύστημα Διαχείρισης και Ηλεκτρονικής Κατάθεσης Διδακτορικών διατριβών του ΕΑΔΔ ( http://phdms.ekt.gr ) και καταχωρεί τα απαιτούμενα στοιχεία κάθε νέας διδακτορικής διατριβής που εγκρίνεται από το τμήμα.
• Με την ολοκλήρωση της καταχώρησης, από το εξουσιοδοτημένο άτομο της γραμματείας, αποστέλλεται αυτόματα από το σύστημα ηλεκτρονικό μήνυμα στον διδάκτορα, ότι οφείλει να εισέλθει στο σύστημα και να καταχωρήσει τα απαιτούμενα στοιχεία της εργασίας του στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, και να επισυνάψει το αρχείο του πλήρους κειμένου της διατριβής. Η εργασία πρέπει να είναι στην τελική της μορφή μετά από τις επισημάνσεις της εξεταστικής επιτροπής.
• Το ΕΚΤ λαμβάνει την εγγραφή της εργασίας, την ελέγχει και εάν είναι αποδεκτή, ενημερώνει ηλεκτρονικά τη γραμματεία ότι έχει κατατεθεί η διδακτορική διατριβή στο ΕΚΤ.
• Ο διδάκτορας προσκομίζει στη γραμματεία του τμήματος την έντυπη μορφή της διατριβής (hardcopy), προκειμένου να αποσταλεί με ευθύνη της Γραμματείας στο ΕΚΤ

Β) Κατάθεση διδακτορικής διατριβής που έχει εκπονηθεί στο παρελθόν, αλλά δεν έχει ενταχθεί στο ΕΑΔΔ

Με ευθύνη του διδάκτορα διαβιβάζονται στο ΕΚΤ:

• επίσημο διαβιβαστικό έγγραφο της Γραμματείας του οικείου τμήματος του Πανεπιστημίου με τα στοιχεία της διατριβής (τίτλος και ονοματεπώνυμο διδάκτορα)
• ένα (1) έντυπο και ένα (1) ψηφιακό αντίτυπο της διατριβής και
• ένα (1) έντυπο και ένα (1) ψηφιακό αντίτυπο του Απογραφικού Δελτίου του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών, συμπληρωμένο από τον ίδιο

Στην περίπτωση αυτή, το ΕΚΤ παρέχει στον διδάκτορα βεβαίωση παραλαβής της διατριβής μετά την ολοκλήρωση της κατάθεσής της στο ΕΑΔΔ.

Γ) Κατάθεση του πλήρους κειμένου μιας διδακτορικής διατριβής για την οποία υπάρχουν μόνο τα μεταδεδομένα στο ΕΑΔΔ

Για έναν μεγάλο αριθμό διδακτορικών διατριβών διατίθενται βιβλιογραφικές πληροφορίες σε επίπεδο μεταδεδομένων, αλλά δεν έχουν κατατεθεί τα πλήρη κείμενά τους σε ψηφιακή μορφή στο ΕΑΔΔ. Προκειμένου να ενταχθούν, ακολουθούνται, με ευθύνη του διδάκτορα, διαζευκτικά οι εξής διαδικασίες:

• Αποστολή αιτήματος στο Κέντρο Υποστήριξης Χρηστών ΕΑΔΔ ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνση phdtheses@ekt.gr, στο οποίο επισυνάπτεται το ψηφιακό αντίγραφο της διατριβής. Ακολούθως, εντός 48 ωρών αποστέλλεται επιβεβαίωση παραλαβής από το ΕΚΤ
• Υποβολή ψηφιακού αντιγράφου της διατριβής σε CD ή memory stick μέσω παράδοσης ή ταχυδρομικής αποστολής στην ακόλουθη διεύθυνση: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Τμήμα Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, 116 35 Αθήνα

Προδιαγραφές ψηφιακού αρχείου διδακτορικής διατριβής

Η διατριβή πρέπει να υποβάλλεται σε ένα ενιαίο αρχείο pdf. To αρχείο pdf πρέπει να είναι το ακριβές αντίγραφο της διατριβής, όπως αυτή υποβλήθηκε στο Τμήμα/Σχολή του Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Το αρχείο pdf δεν πρέπει να περιέχει κρυπτογράφηση ή άλλους περιορισμούς πρόσβασης και να είναι σε μηχαναγνώσιμη και επεξεργάσιμη μορφή. Τέλος, εάν η διατριβή συνοδεύεται από αρχεία άλλης μορφής, κατατίθενται και αυτά, σε συμπιεσμένη μορφή (.zip ή .rar).

1 Οι περιφέρειες Βορείου & Νοτίου Αιγαίου παρουσιάζονται συνολικά, καθώς το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διαθέτει Πανεπιστημιακές Μονάδες και στις δύο αυτές Περιφέρειες.

2 Major Fields of Science, & Technology, σύμφωνα με το εγχειρίδιο Frascati “Revised Field of Science and Technology Classification”, 2007. Η ανάλυση των επιστημονικών πεδίων παρατίθεται στις μεθοδολογικές σημειώσεις.

3 Συχνά μια διδακτορική διατριβή αντιστοιχεί σε περισσότερες επιστημονικές περιοχές. Για το λόγο αυτό, για την κατανομή των διδακτορικών διατριβών στα επιστημονικά πεδία ακολουθείται η τεχνική προσμέτρησης “whole counting”, δηλαδή κάθε διδακτορική διατριβή προσμετράται μια φορά για κάθε επιστημονικό πεδίο στο οποίο αντιστοιχεί. Είναι προφανές ότι με τον τρόπο αυτό το σύνολο των διδακτορικών διατριβών, όπως προκύπτει από το άθροισμα των διατριβών στο κάθε επιστημονικό πεδίο, είναι μεγαλύτερο από τον πραγματικό αριθμό των διατριβών (ή, στην περίπτωση απεικόνισης με ποσοστά το σύνολο αθροίζεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 100%)

4 Ακολουθείται η ταξινόμηση International Standard Classification of Education ISCED 2011 της UNESCO
( http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf )

5 http://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/frascati-manual-2015_9789264239012-en Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development, The Measurement of Scientific, Technological and Innovation Activities, OECD Publishing, Paris.