Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2018

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου
Αθήνα 2019

Η έκδοση αυτή παρουσιάζει τα στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2018. Τα δεδομένα αντλούνται από την αίτηση και το συνοδευτικό ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο για την ένταξη των νέων διδακτόρων στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), αρμοδιότητα του Τμήματος Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Επιστήμης, Τεχνολογίας και Πολιτισμού.

Η ανάλυση των δεδομένων και η παραγωγή των δεικτών υλοποιείται από το Τμήμα Δεικτών και Δράσεων ΕΤΑΚ.

Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων και η συγγραφή της παρούσας έκδοσης πραγματοποιήθηκε από τους Δρ. Χαράλαμπο Χρυσομαλλίδη, Δρ. Νίκο Καραμπέκιο και Δρ. Νένα Μάλλιου.

Προτεινόµενος τρόπος αναφοράς

ΕΚΤ (2019), Στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες που αποφοίτησαν από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2018, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Copyright © 2019 Eθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου
δ: Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, 11635 Αθήνα, τ: 210 7273900, f: 210 7246824, e: ekt@ekt.gr, www.ekt.gr

Το έργο αυτό διατίθεται με άδεια Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές
Προκειμένου να δείτε αντίγραφο της άδειας επισκεφθείτε:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.el
Η έκδοση διατίθεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://metrics.ekt.gr/

ISSN: 2654-1238



Περιεχόμενα

Ενότητα 1. Εισαγωγή

Ενότητα 2. Αριθμός νέων διδακτόρων

Ενότητα 3. Προφίλ νέων διδακτόρων

Ενότητα 4. Επιστημονική εξειδίκευση νέων διδακτόρων

Ενότητα 5. Η πορεία προς την απόκτηση διδακτορικού τίτλου

Ενότητα 6. Προηγούμενοι ακαδημαϊκοί τίτλοι σπουδών

Ενότητα 7. Διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών

Μεθοδολογικές Σημειώσεις

Ενότητα 1
Εισαγωγή

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Τα στατιστικά στοιχεία για τους διδάκτορες των ελληνικών ΑΕΙ αποτελούν μέρος των επίσημων στατιστικών που παράγει το ΕΚΤ και η παρούσα έκθεση παραθέτει τα δεδομένα για όσους αναγορεύθηκαν διδάκτορες από τα ελληνικά ΑΕΙ το 2018, ακολουθώντας τις αντίστοιχες εκδόσεις για τους διδάκτορες του 2015, του 2016 και του 2017. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιείται σε ετήσια βάση για όσους αναγορεύονται διδάκτορες το συγκεκριμένο έτος αναφοράς από ελληνικά Πανεπιστήμια (νέοι διδάκτορες).

Τα δεδομένα αντλούνται από την αίτηση ένταξης και το συνοδευτικό ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο των νέων διδακτόρων στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Ως προς το ΕΑΔΔ αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκέντρωση των διδακτορικών διατριβών και η δημιουργία του ξεκίνησε το 1985 όταν δια νόμου (άρθρο 70, παρ. 15 του Ν. 1566/1985) ανατέθηκε στο ΕΚΤ η ευθύνη για τη δημιουργία και την τήρησή του.

Εισαγωγικά αναφέρεται, ότι οι σπουδές διδακτορικού επιπέδου (ISCED8) συνεπάγονται την εκπόνηση πρωτότυπης διατριβής, συνήθως μετά την απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος (ISCED7) και η διατριβή αποτελεί εξ ορισμού ερευνητική δραστηριότητα. Σύμφωνα με το πλαίσιο που διέπει τις συγκεκριμένες σπουδές, ο ελάχιστος χρόνος φοίτησης για απόκτηση του διδακτορικού διπλώματος είναι έξι (6) εξάμηνα και στις περισσότερες περιπτώσεις ορίζεται μέγιστος συνολικός χρόνος απόκτησης διδακτορικού διπλώματος από τον κανονισμό μεταπτυχιακών σπουδών του οικείου ιδρύματος.

Οι δείκτες που παρουσιάζονται στην έκδοση είναι:

• Αριθμός νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας, ανά Πανεπιστήμιο και ανά Περιφέρεια
• Φύλο των νέων διδακτόρων
• Ηλικία των νέων διδακτόρων
• Ιθαγένεια και χώρα γέννησης των νέων διδακτόρων
• Επιστημονικό πεδίο εξειδίκευσης των νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας
• Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων
• Διάρκεια διδακτορικών σπουδών (για την εκπόνηση διατριβής)
• Βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών
• Διεθνής κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών
• Χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων
• Ίδρυμα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων (εντός Ελλάδας)
• Κύριο επιστημονικό πεδίο προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών.

Η ενότητα 7 παραθέτει σε διαχρονική εξέλιξη κάποιους από τους παραπάνω δείκτες. Επιδίωξη είναι η σύγκριση των επιδόσεων με το πιο πρόσφατο έτος, καθώς και ο εντοπισμός «μοτίβων», ως προς τη συμπεριφορά και τη δραστηριότητα των νέων διδακτόρων κάθε έτος, εφόσον αυτά υπάρχουν. Στην παρούσα έκδοση, παρατίθενται δείκτες για τα έτη από το 2015 έως το 2018.



Ενότητα 2
Αριθμός νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία κατάθεσης διατριβών στο ΕΑΔΔ, το 2018 αναγορεύθηκαν 1.624 νέοι διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ. Η εξέλιξη του αριθμού των αναγορεύσεων νέων διδακτόρων από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2005-2018 αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 1. Τα τελευταία έτη καταγράφεται μία ελαφρά πτώση του σχετικού αριθμού.

Διάγραμμα 1. Αριθμός νέων διδακτόρων που κατέθεσαν τη διατριβή τους στο ΕΑΔΔ, 2005-2018

Σημείωση: Πιθανές διαφορές στον συνολικό αριθμό των νέων διδακτόρων των προηγούμενων ετών προκύπτουν είτε λόγω της καθυστερημένης ένταξης διατριβών στο ΕΑΔΔ, είτε ως αποτέλεσμα της διαδικασίας καθαρισμού των δεδομένων.

Στο Διάγραμμα 2 αποτυπώνεται η κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ κατά το έτος 2018, ανά ίδρυμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ εκπονήθηκαν οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές με ποσοστά 26,7% και 19,0%, αντίστοιχα. Ακολουθούν οι διδάκτορες που υποστήριξαν τη διατριβή τους στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο ΕΜΠ και Πανεπιστήμιο Κρήτης (ποσοστά 6,8%-8,5%). Στα υπόλοιπα Πανεπιστήμια αναγορεύθηκαν οι υπόλοιποι διδάκτορες.

Διάγραμμα 2. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα εκπόνησης της διατριβής, 2018

Στον ακόλουθο Πίνακα αποτυπώνεται η κατανομή των διδακτορικών διατριβών ανά Ίδρυμα και Σχολή, σε απόλυτους αριθμούς, βάσει των διαθέσιμων δεδομένων.

Πίνακας 1. Κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα και Σχολή εκπόνησης της διατριβής τους, 2018

Η κατανομή των νέων διδακτόρων ανά Περιφέρεια της χώρας, με βάση την έδρα του Πανεπιστημίου στο οποίο υποστήριξαν τη διατριβή τους οι νέοι διδάκτορες, αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 3¹. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΑΔΔ, κατά το 2018, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες έλαβαν το διδακτορικό τους από ιδρύματα της Περιφέρειας Αττικής, ενώ ακολουθούν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Κρήτης και Θεσσαλίας.

Διάγραμμα 3. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Περιφέρεια, 2018

Ενότητα 3
Προφίλ νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Φύλο και ηλικία

Στο Διάγραμμα 4 παρατίθεται το μερίδιο ανδρών και γυναικών μεταξύ των νέων διδακτόρων για το έτος 2018. Η κατανομή μεταξύ των δύο φύλων είναι απολύτως όμοια, με το 50% να αντιστοιχεί στο κάθε ένα.

Διάγραμμα 4. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά φύλο, 2018

Με βάση τις αποκρίσεις που έχουν συλλεγεί από τα σχετικά ερωτηματολόγια, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες, κατά το έτος 2018, είναι ως 35 ετών (45,6%), ενώ έπεται η ηλικιακή ομάδα μεταξύ 36-44 έτη (35,5%) (Διάγραμμα 5).

Διάγραμμα 5. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ηλικιακή ομάδα, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 6 παραθέτει συνδυαστικά την κατανομή των δύο φύλων ανά ηλικιακή ομάδα. Στην κατηγορία μέχρι 35 ετών, οι άντρες υπερτερούν των γυναικών, κάτι που αντιστρέφεται στην επόμενη ηλικιακή ομάδα (36 έως 44 έτη). Στην ηλικιακή ομάδα 45 έως 54 έτη υπάρχει μία ελαφρά υπεροχή των ανδρών, κάτι που ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό στην κατηγορία 55 έως 64 έτη, ενώ στην κατηγορία πάνω από 65 έτη, καταγράφονται αποκλειστικά άνδρες.

Διάγραμμα 6. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά φύλο και ηλικιακή κατηγορία, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Χώρα γέννησης και στοιχεία ιθαγένειας

Η χώρα γέννησης των φοιτητών που απέκτησαν τον διδακτορικό τίτλο από ελληνικά ΑΕΙ το 2018 είναι η Ελλάδα σε ποσοστό 92,5% (Διάγραμμα 7). Σε ποσοστό 3,9%, ως χώρα γέννησης προσδιορίζεται άλλη χώρα, κράτος μέλος της ΕΕ.

Διάγραμμα 7. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά χώρα γέννησης, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Βάσει των στοιχείων, το 97,3% των διδακτόρων έτους 2018 των ελληνικών ΑΕΙ έχουν ελληνική ιθαγένεια και το 2,7% μη ελληνική (Διάγραμμα 8).

Διάγραμμα 8. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ιθαγένεια, 2017 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους νέους διδάκτορες που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια, η Ελλάδα αποτελεί χώρα μόνιμης κατοικίας σε ποσοστό 41,0% (Διάγραμμα 9).

Διάγραμμα 9: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά είδος σχέσης τους με την Ελλάδα (χώρα μόνιμης κατοικίας ή όχι), 2018 (ως % των αποκρίσεων ατόμων μη ελληνικής ιθαγένειας)

Ενότητα 4
Επιστημονική εξειδίκευση νέων διδακτόρων

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Στο Διάγραμμα 10 παρατίθεται η επιστημονική εξειδίκευση των νέων διδακτόρων των ελληνικών ΑΕΙ στα 6 ευρεία επιστημονικά πεδία της ταξινόμησης Frascati² σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΑΔΔ για το 2018.

Οι περισσότερες διατριβές αφορούν στην Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας (31,5%), ενώ ακολουθούν οι Φυσικές Επιστήμες (22,7%) και οι Κοινωνικές Επιστήμες (22,0%). Χαμηλότερα ποσοστά καταλαμβάνουν οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας (15,7%), οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες (13,5%) και οι Γεωργικές Επιστήμες (2,4%)³

Διάγραμμα 10. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά κύριο επιστημονικό πεδίο της διατριβής, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 11 παραθέτει συνδυαστικά στοιχεία για την κατανομή μεταξύ των δύο φύλων ανά επιστημονικό πεδίο. Στα πεδία των Γεωργικών Επιστημών, των Ανθρωπιστικών Επιστημών, των Κοινωνικών Επιστημών, καθώς και της Ιατρικής και των Επιστημών Υγείας καταγράφεται υπεροχή των γυναικών (58,6%, 57,8%, 53,8% και 52,1%, αντίστοιχα). Οι άνδρες υπερτερούν στα πεδία των Επιστημών Μηχανικού και Τεχνολογίας και στις Φυσικές Επιστήμες (64,6% και 53,4%, αντίστοιχα).

Διάγραμμα 11. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό πεδίο της διατριβής και φύλο, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Η πιο αναλυτική αποτύπωση των επιστημονικών υποπεδίων που δήλωσαν οι νέοι διδάκτορες ως προς την επιστημονική εξειδίκευση των διατριβών τους το 2018 φαίνεται στο Διάγραμμα 12.

Διάγραμμα 12. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό υποπεδίο της διατριβής, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Ενότητα 5
Η πορεία προς την απόκτηση
διδακτορικού τίτλου

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων

Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων των νέων διδακτόρων του 2018, το Διάγραμμα 13 καταγράφει το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης που έχει τουλάχιστον ο ένας από τους δύο γονείς τους. Για το 38,5% των νέων διδακτόρων τουλάχιστον ό ένας από τους γονείς είναι κάτοχος πανεπιστημιακού πτυχίου, για το 30,6% είναι απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για το 11,5% είναι απόφοιτος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, για το 8,7% κάτοχος διδακτορικού τίτλου και για το 6,8% μεταπτυχιακού τίτλου (Διάγραμμα 13).

Διάγραμμα 13. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο των γονέων τους, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Βασική πηγή χρηματοδότησης και διάρκεια διδακτορικών σπουδών (εκπόνηση διατριβής)

Για το 39,4% των νέων διδακτόρων του 2018, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια, ενώ για το 25,1% ήταν η λήψη υποτροφίας από ελληνικό ίδρυμα (Διάγραμμα 14).

Διάγραμμα 14. Ποσοστιαία κατανομή διδακτορικών, ανά κύρια πηγή χρηματοδότησης των σπουδών τους, 2018 (ως % των αποκρίσεων)





Για ένα ποσοστό της τάξης του 51,0% αθροιστικά, η διάρκεια ολοκλήρωσης της διατριβής ήταν μεταξύ 4 και 6 ετών. Ακολουθούν όσοι χρειάστηκαν 7, 8 και 9 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους (ποσοστά 12,8%, 10,6% και 6,1%, αντίστοιχα). Καταγράφεται δε ένα ποσοστό 6,1% των διδακτόρων που ολοκλήρωσε την διατριβή του σε διάστημα 3 ετών (Διάγραμμα 15).

Διάγραμμα 15. Διάρκεια διδακτορικών σπουδών νέων διδακτόρων, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 16 παραθέτει με συνδυαστικό τρόπο την κατανομή των απαντήσεων των διδακτόρων ως προς την πηγή χρηματοδότησης και την διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών τους σπουδών. Στην περίπτωση όσων ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους σε λιγότερα από 3 έτη, η υποτροφία από ελληνικό ίδρυμα και οι προσωπικές αποταμιεύσεις αποτελούν τις δύο, ισοδύναμες, πηγές χρηματοδότησης.

Στις υπόλοιπες χρονικές ομαδοποιήσεις (4-5 έτη, 6-9 έτη και 10 έτη και πάνω), καταγράφονται οι εξής δύο τάσεις. Από τη μία, όσο μεγαλύτερη η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης, τόσο μεγαλύτερη η σημασία των προσωπικών αποταμιεύσεων και της οικογενειακής υποστήριξης, ενώ αντίστροφα μειώνεται το ποσοστό της χρηματοδότησης που προέρχεται από ιδρυματική υποτροφία (με την εξαίρεση μεταξύ χρονικής διάρκειας 10 έτη και πάνω και 6-9 έτη).

Διάγραμμα 16. Κατανομή νέων διδακτόρων ανά πηγή χρηματοδότησης και χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών σπουδών, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 17 παραθέτει επίσης συνδυαστικά την κατανομή των απαντήσεων ως προς την χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης των διδακτορικών σπουδών σε σχέση με το επιστημονικό πεδίο της διατριβής. Τα υψηλότερα ποσοστά ως προς τη μικρότερη διάρκεια των διδακτορικών σπουδών (τριετία) εντοπίζονται στις Κοινωνικές Επιστήμες (7,4%) και στις Γεωργικές Επιστήμες (7,1%). Μεταξύ των πεδίων, το μικρότερο ποσοστό όσων ολοκληρώνουν εντός τριετίας τις σπουδές τους εντοπίζεται στο πεδίο των Επιστημών Μηχανικού και Τεχνολογίας (3,1%).

Αντίστροφα, τα πεδία των Ανθρωπιστικών Επιστημών και Κοινωνικών Επιστημών καταγράφουν και τα υψηλότερα ποσοστά υπερδεκαετούς διάρκειας σπουδών (19,4% και 16,2%, αντίστοιχα).

Στις Γεωργικές Επιστήμες, το 50,0% αποκτά διδακτορικό τίτλο μεταξύ 4 και 5 έτη σπουδών, ποσοστό που ανέρχεται σε 46,9% στις Φυσικές Επιστήμες και 41,0% στις Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας. Ακολουθούν, τα πεδία των Κοινωνικών Επιστημών (29,0%), των Ανθρωπιστικών Επιστημών (27,4%) και της Ιατρικής και των Επιστημών Υγείας (26,9%).

Διάγραμμα 17. Κατανομή νέων διδακτόρων ανά διάρκεια διδακτορικών σπουδών και επιστημονικό πεδίο διατριβής, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Διεθνής κινητικότητα νέων διδακτόρων

Σε ότι αφορά στην κινητικότητα των διδακτόρων, προκύπτει ότι 322 άτομα (22,5% του συνόλου των αποκρίσεων) διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών για λόγους άλλους εκτός τουρισμού. Δημοφιλέστερες χώρες ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο (26,3%) και η Γερμανία (16,7%) (Διάγραμμα 18).

Διάγραμμα 18. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών (για λόγους άλλους, εκτός τουρισμού), ανά χώρα προορισμού, 2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Η διάρκεια της παραμονής των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζεται στο Διάγραμμα 19. Το υψηλότερο ποσοστό (55,9%) διέμεινε στο εξωτερικό για λιγότερο από ένα έτος, ενώ με σημαντική διαφορά ακολουθούν εκείνοι που διέμειναν για 1-2 έτη (17,2%).

Διάγραμμα 19: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό, 2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Οι λόγοι της μετακίνησης των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζονται στο Διάγραμμα 20. Σύμφωνα με τις αποκρίσεις όσων δήλωσαν πως διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής τους διατριβής, το 64,1% εγκαταστάθηκε στο εξωτερικό στο πλαίσιο της διδακτορικής του/της έρευνας, το 19,7% μετακινήθηκε για επαγγελματικούς λόγους (είτε για λόγους απασχόλησης, είτε για αναζήτηση θέσης εργασίας), ενώ το 8,4% για οικογενειακούς/προσωπικούς λόγους.

Διάγραμμα 20: Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά σκοπό της παραμονής στο εξωτερικό, 2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Ενότητα 6
Προηγούμενοι ακαδημαϊκοί τίτλοι σπουδών

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Οι περισσότεροι νέοι διδάκτορες του 2018 απέκτησαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών στην Ελλάδα σε ποσοστό 88,3%, ενώ με σημαντική διαφορά ακολουθούν όσοι σπούδασαν σε κράτος μέλος της ΕΕ (Διάγραμμα 21).

Διάγραμμα 21. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών, 2018 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους διδάκτορες που απέκτησαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών τους από ελληνικό ΑΕΙ, οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι του ΕΚΠΑ (27,7%). Ακολουθούν οι απόφοιτοι του ΑΠΘ (22,9%) (Διάγραμμα 22).

Διάγραμμα 22. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά ελληνικό ΑΕΙ που απέκτησαν τον προηγούμενο ακαδημαϊκό τίτλο σπουδών, 2018 (ως % των αποκρίσεων, όσων έλαβαν τον προηγούμενο τίτλο σπουδών από ελληνικό ίδρυμα)

Τα Διαγράμματα 23α-23στ αποτυπώνουν τα επιστημονικά πεδία των προηγούμενων τίτλων σπουδών των διδακτόρων, όπως αντιστοιχούν σε καθένα από τα κύρια επιστημονικά πεδία των διατριβών. Όπως φαίνεται σε όλες τις περιπτώσεις, τα επιστημονικά πεδία των προηγούμενων τίτλων σπουδών είναι ταυτόσημα με τα επιστημονικά πεδία που οι διδάκτορες κατέταξαν τη διατριβή τους.

Μάλιστα, στα περισσότερα επιστημονικά πεδία το ποσοστό ταύτισης του επιστημονικού πεδίου της διατριβής με εκείνο του προηγούμενου τίτλου σπουδών προσεγγίζει ή ξεπερνά το 80%. Το υψηλότερο ποσοστό αυτής της ταύτισης καταγράφεται στο πεδίο της Ιατρικής και των Επιστημών Υγείας (88%). Εξαίρεση αποτελούν όσοι κατέταξαν την διατριβή τους στο πεδίο των Γεωργικών Επιστημών και έχουν μόνο κατά 66,7% προηγούμενο ακαδημαϊκό τίτλο σπουδών από το ίδιο επιστημονικό πεδίο.

Διάγραμμα 23α-στ. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά επιστημονικό πεδίο διδακτορικού διπλώματος και προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών, 2018 (ως % των αποκρίσεων, για κάθε επιστημονικό πεδίο της διατριβής)

α. Διατριβή στις «Φυσικές επιστήμες»

β. Διατριβή στις «Επιστήμες Μηχανικού & Τεχνολογία»

γ. Διατριβή στην «Ιατρική & Επιστήμες Υγείας»

δ. Διατριβή στις «Γεωργικές Επιστήμες»

ε. Διατριβή στις «Κοινωνικές Επιστήμες»

στ. Διατριβή στις «Ανθρωπιστικές Επιστήμες»

Ενότητα 7
Διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Η παρούσα ενότητα αφορά στη διαχρονική εξέλιξη επιλεγμένων δεικτών, και παραθέτει στοιχεία για τα έτη 2015, 2016 και 2017, επιδιώκοντας να καταδείξει την εξέλιξή τους, πάντα σε σύγκριση με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (2018).

Πιο συγκεκριμένα, στο Διάγραμμα 24 αποτυπώνεται η κατανομή των νέων διδακτόρων που αναγορεύθηκαν από ελληνικά ΑΕΙ την περίοδο 2015-2018, ανά ίδρυμα. Σταθερά, το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ αποτελούν τα πανεπιστήμια στα οποία εκπονούνται οι περισσότερες διδακτορικές διατριβές, ενώ ακολουθούν, με εναλλαγές μεταξύ των ετών, το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Πατρών.

Διάγραμμα 24. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Ίδρυμα εκπόνησης της διατριβής, 2015-2018

Διάγραμμα 24 (συνέχεια)

Η κατανομή των νέων διδακτόρων ανά Περιφέρεια της χώρας, με βάση την έδρα του Πανεπιστημίου στο οποίο υποστήριξαν τη διατριβή τους οι νέοι διδάκτορες, την περίοδο 2015-2018 αποτυπώνεται στο Διάγραμμα 25. Οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες έλαβαν το διδακτορικό τους από ιδρύματα της Περιφέρειας Αττικής, και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Διάγραμμα 25. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά Περιφέρεια, 2015-2018

Στο Διάγραμμα 26 παρατίθεται το μερίδιο ανδρών και γυναικών μεταξύ των νέων διδακτόρων την περίοδο 2015-2018. Η υπεροχή των ανδρών τα προηγούμενα έτη έχει δώσει την θέση της στην απόλυτη ισοδυναμία κατά το 2018.

Διάγραμμα 26. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά φύλο, 2015-2018

Όσον αφορά στην ηλικία των νέων διδακτόρων, οι περισσότεροι ανήκουν διαχρονικά στην ηλικιακή ομάδα ως 35 ετών, ενώ ακολουθεί στην δεύτερη θέση, η αμέσως επόμενη ηλικιακή ομάδα (35 έως 44 έτη) (Διάγραμμα 27).

Διάγραμμα 27. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων ανά ηλικιακή ομάδα, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων)

Στο Διάγραμμα 28 παρατίθεται η επιστημονική εξειδίκευση των νέων διδακτόρων των ελληνικών ΑΕΙ στα 6 κύρια επιστημονικά πεδία της ταξινόμησης Frascati την περίοδο 2015-2018. Οι περισσότερες διατριβές αφορούν διαχρονικά στην Ιατρική και τις Επιστήμες Υγείας, ενώ ακολουθούν οι Φυσικές Επιστήμες, οι Κοινωνικές Επιστήμες και οι Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας. Η κατάταξη αυτή ισχύει για όλα τα έτη.

Διάγραμμα 28. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων, ανά κύριο επιστημονικό πεδίο της διατριβής, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων)

Το Διάγραμμα 29 καταγράφει την διάρκεια των διδακτορικών σπουδών μεταξύ των ετών 2015-2018. Οι περισσότεροι από τους διδάκτορες για τα έτη αυτά ολοκλήρωσαν την διατριβή τους σε χρόνο μεταξύ 4 και 7 ετών. Πιο συγκεκριμένα, οι περισσότεροι από τους νέους διδάκτορες του 2015 χρειάστηκαν 6 έτη για την ολοκλήρωση της διατριβής τους (26,5%), η πλειονότητα του 2016 χρειάστηκε 7 χρόνια (18,0%), η πλειονότητα του 2017 χρειάστηκε 5 χρόνια (20,6%), ενώ η πλειονότητα του 2018 χρειάστηκε 4 έτη (17,8%).

Διάγραμμα 29. Διάρκεια διδακτορικών σπουδών νέων διδακτόρων, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων)

Για τους περισσότερους διδάκτορες, σταθερά την περίοδο 2015-2018, βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών τους ήταν οι προσωπικές αποταμιεύσεις και η υποστήριξη από την οικογένεια, ενώ ως σημαντική κρίνεται και η λήψη υποτροφίας από ελληνικό ίδρυμα (Διάγραμμα 30).

Διάγραμμα 30. Ποσοστιαία κατανομή διδακτορικών, ανά κύρια πηγή χρηματοδότησης των σπουδών τους, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων)

Ως προς τη διεθνή κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών, το Διάγραμμα 31 παρουσιάζει το ποσοστό των διδακτόρων που διέμειναν στο εξωτερικό για λόγους άλλους εκτός τουρισμού για τα έτη 2015 ως και 2018. Το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ 21% και 25% για κάθε ένα από τα έτη της περιόδου.

Διάγραμμα 31. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό (για λόγους άλλους, εκτός τουρισμού), 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Όσον αφορά την παραμονή των νέων διδακτόρων εκτός Ελλάδας, οι περισσότεροι διέμειναν για όλα τα εξεταζόμενα έτη (2015-2108) στο εξωτερικό για λιγότερο από ένα έτος (Διάγραμμα 32).

Διάγραμμα 32. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά διάρκεια της παραμονής στο εξωτερικό, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Διακυμάνσεις παρατηρούνται αντίθετα ως προς τη χώρα διαμονής των διδακτόρων κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, όπως αποτυπώνεται σε ποσοστιαίες κατανομές στο Διάγραμμα 33. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία και τους απόλυτους αριθμούς των ατόμων, διέμειναν στο Ηνωμένο Βασίλειο 54 άτομα το 2015 (22,6% των νέων διδακτόρων εκείνης της χρονιάς που διέμειναν στο εξωτερικό), 63 το 2016 (22,1%), 61 άτομα το 2017 (21,5%) και 71 το 2018 (26,3%). Αντίστοιχα, στην Γερμανία διέμειναν 40 άτομα το 2015 (16,7% των νέων διδακτόρων εκείνης της χρονιάς που διέμειναν στο εξωτερικό), 37 το 2016 (13,0%), 61 άτομα το 2017 (21,5%) και 45 το 2018 (16,7%).

Διάγραμμα 33. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών, ανά χώρα προορισμού, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Οι λόγοι της μετακίνησης των διδακτόρων εκτός Ελλάδας εμφανίζονται στο Διάγραμμα 34, όπου φαίνεται ότι από όσους δήλωσαν πως διέμειναν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διδακτορικής τους διατριβής, οι περισσότεροι το έπραξαν για λόγους που σχετίζονται με τη διενέργεια της διδακτορικής τους έρευνας. Αυτό ισχύει για όλα τα έτη της περιόδου 2015-2018.

Διάγραμμα 34. Ποσοστιαία κατανομή νέων διδακτόρων που διέμειναν σε άλλη χώρα ανά σκοπό της παραμονής στο εξωτερικό, 2015-2018 (ως % των αποκρίσεων όσων διέμειναν στο εξωτερικό)

Μεθοδολογικές σημειώσεις

(μετάβαση στα Περιεχόμενα)

Σύντομη περιγραφή δεδομένων

Οι στατιστικές για τους διδάκτορες από ελληνικά ΑΕΙ παράγουν δείκτες για τους απόφοιτους ISCED 8 (διδακτορικό επίπεδο)⁴ σχετικά με τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά, τα επιστημονικά πεδία των διατριβών και τις διδακτορικές τους σπουδές.

Τα στοιχεία αντλούνται από το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ), από την αίτηση κατάθεσης διδακτορικής διατριβής και το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο που τη συνοδεύει. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιείται σε ετήσια βάση και παράγονται δείκτες για όσους κατέθεσαν τη διατριβή τους το συγκεκριμένο έτος αναφοράς.

Ως εκ τούτου, «νέοι διδάκτορες» είναι όλοι όσοι απέκτησαν το διδακτορικό τους δίπλωμα εντός του εξεταζόμενου έτους αναφοράς από ελληνικά ΑΕΙ. Οι δείκτες που παράγονται είναι:

• Αριθμός νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας, ανά Πανεπιστήμιο και ανά Περιφέρεια
• Φύλο των νέων διδακτόρων
• Ηλικία των νέων διδακτόρων
• Ιθαγένεια και χώρα γέννησης των νέων διδακτόρων
• Επιστημονικό πεδίο εξειδίκευσης των νέων διδακτόρων στο σύνολο της χώρας και ανά Πανεπιστήμιο
• Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων
• Διάρκεια διδακτορικών σπουδών (για την εκπόνηση διατριβής)
• Βασική πηγή χρηματοδότησης των διδακτορικών σπουδών
• Διεθνής κινητικότητα των νέων διδακτόρων κατά τη διάρκεια των διδακτορικών τους σπουδών
• Χώρα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων
• Ίδρυμα απόκτησης προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών των νέων διδακτόρων (εντός Ελλάδας)
• Κύριο επιστημονικό πεδίο προηγούμενου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών

Τα στοιχεία που παραθέτει η παρούσα έκθεση αφορούν στα δεδομένα και τις αποκρίσεις των νέων διδακτόρων του έτους 2017 που κατέθεσαν τη διδακτορική τους διατριβή στο ΕΑΔΔ. Τα δεδομένα βασίζονται στα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από τις αιτήσεις των 1.649 νέων διδακτόρων και τις αποκρίσεις από τα συμπληρωματικά ερωτηματολόγια τα οποία ξεπερνούν τα 1.360. Η παράθεση των στοιχείων γίνεται σε ποσοστιαία βάση είτε επί του συνόλου των νέων διδακτόρων, είτε επί του συνόλου των αποκρίσεων ανά ερώτηση και με βάση όσους συμπλήρωσαν τα σχετικά ερωτηματολόγια.

Βασικές Έννοιες

Οι έννοιες και οι ορισμοί συνοψίζονται ως ακολούθως.

Σπουδές διδακτορικού επιπέδου

Ακολουθείται η ταξινόμηση International Standard Classification of Education ISCED 2011 της UNESCO ( http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf ). Στην Ελλάδα, η απονομή των διδακτορικών διπλωμάτων πραγματοποιείται αποκλειστικά από ΑΕΙ κατόπιν δημόσιας υποστήριξης της θέσης-διατριβής του υποψήφιου παρουσία επταμελούς εξεταστικής επιτροπής.

Η διδακτορική διατριβή υλοποιείται με την καθοδήγηση επιβλέποντα που προεδρεύει σχετικής τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Η διατριβή αποτελεί εξ ορισμού ερευνητική δραστηριότητα.

Διεθνής κινητικότητα

Σύμφωνα με προσαρμογή του ΟΟΣΑ στο «Recommendations on Statistics of International Migration, Revision 1 (UN, 1998)»: Διδάκτορες με διεθνή κινητικότητα θεωρούνται αυτοί οι οποίοι διέμειναν σε άλλη χώρα πλην της οικείας χώρας υπηκοότητας ή διαμονής τους, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών, για λόγους συναφείς με την ερευνητική τους δραστηριότητα.

Ιθαγένεια

Σύμφωνα με τον Νόμο περί κύρωσης του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (3284 / ΦΕΚ Α’ 217/10.11.2004) κτήση της ιθαγένειας γίνεται είτε αυτοδίκαια με τη γέννηση (ως τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας ή ως βρέφος που γεννιέται σε ελληνικό έδαφος, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις), είτε με δήλωση και αίτηση, λόγω (γέννησης και) φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα, τηρώντας μια συγκεκριμένη διαδικασία και προϋποθέσεις. Άλλοι τρόποι απόκτησης της ιθαγένειας είναι με αναγνώριση, υιοθεσία, κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις και με πολιτογράφηση.

Επιστημονικά πεδία διδακτορικών διατριβών

Η θεματική κατηγοριοποίηση των διδακτορικών διατριβών σε επιστημονικές περιοχές πραγματοποιείται με βάση την αναθεωρημένη ταξινόμηση Frascati⁵ σε έξι κύρια επιστημονικά πεδία και 42 υποκατηγορίες:



1 Οι περιφέρειες Βορείου & Νοτίου Αιγαίου παρουσιάζονται συνολικά, καθώς το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διαθέτει Πανεπιστημιακές Μονάδες και στις δύο αυτές Περιφέρειες.

2 Major Fields of Science, & Technology, σύμφωνα με το εγχειρίδιο Frascati “Revised Field of Science and Technology Classification”, 2007. Η ανάλυση των επιστημονικών πεδίων παρατίθεται στις μεθοδολογικές σημειώσεις.

3 Συχνά μια διδακτορική διατριβή αντιστοιχεί σε περισσότερες επιστημονικές περιοχές. Για το λόγο αυτό, για την κατανομή των διδακτορικών διατριβών στα επιστημονικά πεδία ακολουθείται η τεχνική προσμέτρησης “whole counting”, δηλαδή κάθε διδακτορική διατριβή προσμετράται μια φορά για κάθε επιστημονικό πεδίο στο οποίο αντιστοιχεί. Είναι προφανές ότι με τον τρόπο αυτό το σύνολο των διδακτορικών διατριβών, όπως προκύπτει από το άθροισμα των διατριβών στο κάθε επιστημονικό πεδίο, είναι μεγαλύτερο από τον πραγματικό αριθμό των διατριβών (ή, στην περίπτωση απεικόνισης με ποσοστά το σύνολο αθροίζεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 100%)

4 Ακολουθείται η ταξινόμηση International Standard Classification of Education ISCED 2011 της UNESCO
( http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/international-standard-classification-of-education-isced-2011-en.pdf )

5 http://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/frascati-manual-2015_9789264239012-en Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development, The Measurement of Scientific, Technological and Innovation Activities, OECD Publishing, Paris.